سوالات متداول

هر سازه‌ای برای آنکه عملکرد بهتری در برابر زلزله داشته باشد می‌بایست ابتدا در مرحله طراحی سازه، با پارامترها و پیش‌فرض‌های صحیح مدل‌سازی و محاسبه شده باشد و در مرحله بعد تولید و اجرای آن مطابق با طراحی باشد.

لذا اگر سازه‌ای درست طراحی یا اجرا نشده باشد هرقدر هم که ظاهر محکم و مقاومی داشته باشد یا وزن سبک آن نیروی زلزله کمتری را جذب کند، نمی‌توان با اطمینان گفت در برابر زلزله مقاوم است.

این حقیقت در مورد همه نوع سازه (فولادی، بتنی، چوبی، بنایی و…) و همه بارهای وارد بر ساختمان (زنده، مرده، باد، زلزله و …) صادق است و مختص به سازه ال جی اس  نیست.

البته چنانچه اشاره شد وزن سبک ساختمان با سازه ال جی اس سبب جذب کمتر نیروی زلزله ناشی از شتاب حرکت زمین شده، که این امر طراحی سازه را در برابر نیروی زلزله و مهار آن را آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌کند. ضمن اینکه شاید این مسئله که باز به دلیل سبک بودن مصالح در ساختمان LGS در صورت تخریب آوار مرگباری ندارد، در این تصور اشتباه “ضد زلزله بودن سازه ال جی اس” بی‌تأثیر نباشد.

خیر. سقف‌های تخت نیز در سازه‌های ال جی اس به‌سادگی قابل طراحی و اجراست. باید توجه داشت در سقف شیب‌دار ضمن اینکه بار مرده شیروانی کمتر است، بار برف نیز متناسب با شیب اثر کمتری خواهد داشت، لذا سازه با سقف شیب‌دار سبک‌تر و اقتصادی‌تر است.

در مقابل سقف تراس یا تخت به دلیل مصالح شیب بندی، عایق‌کاری و احیاناً موزاییک و غیره بار مرده بیشتری دارد. بار برف نیز به‌صورت کامل روی سازه اعمال می‌گردد و بار زنده بیشتری طبق انتظار خواهد داشت. لذا سازه ال جی اس با سقف تراس و افقی مقداری سنگین‌تر خواهد بود.

معماری موردنظر کارفرما، محیط و اتمسفر شهرسازی منطقه، اقلیم و نیاز به بام برای تأسیسات یا مصارف دیگر، متغیرهایی است که معمار و کارفرما بر اساس آن‌ها باید در خصوص شکل سقف تصمیم بگیرند. سازه ال جی اس محدودیت خاصی در این زمینه ندارد.

با توجه اینکه نحوه باربری در سازه‌های ال جی اس بر اساس سیستم دیوار باربر است، طرح معماری یک ساختمان با محدودیت‌ها و تفاوت‌هایی همراه است که می‌بایست مهندس معمار نسبت به آن‌ها آگاهی داشته باشد. این محدودیت‌ها در یادداشت محدودیت‌های سازه فولادی سبک توضیح داده‌شده است.

باید توجه داشت طراحی سازه از نظر تئوری محدودیت چندانی ندارد و سازه هر طرح معماری را می‌توان محاسبه و مدل‌سازی کرد. آنچه بیشتر محدودیت است مسائل اقتصادی پروژه، مهندسی ارزش و هزینه/فایده اجرای یک طرح با یک سازه مشخص است. ممکن است نقشه‌ای به هر شکل طراحی شود و محاسبات جواب بدهد، ولی سازه به‌قدری سنگین و حجیم باشد که تولید آن ازنظر اقتصادی به‌صرفه نباشد، امکان حمل و جابجایی آن میسر نشود و یا فضای پروژه اجاره نصب آن و به‌کارگیری جرثقیل‌های سنگین را ندهد.

بله. سازه ال جی اس را می‌توان در اقلیم‌های متنوع کشور استفاده نمود. نکته کلیدی اما در نظر داشتن الزامات و شرایط هر منطقه است. به‌عنوان‌مثال در مناطق مرطوب شمال و جنوب کشور، ورق مورداستفاده باید پوشش گالوانیزه (Coating)کافی را داشته باشد. در مناطق سردسیر یا با تغییر دمای زیاد باید به مسئله عایق پل حرارتی سازه LGS نگاه ویژه‌ای داشت و غیره.

درمجموع مسائل دیگری به‌جز نوع سازه ممکن است موجب عدم امکان اجرا یا عدم استقبال از ال جی اس در مناطق مختلف شود. مسائل اقتصادی، نیروی کار ماهر، مشکلات لجستیکی و حمل و عدم پذیرش یک سازه سبک به‌عنوان خانه در بعضی سنت‌ها و فرهنگ‌ها.

سازه ال جی اس که در کارخانه و به‌صورت CAD/CAM یا به‌اصطلاح نیوزلندی تولیدشده باشد را می‌توان به‌نوعی سازه پیش‌ساخته یا اسکلت پیش‌ساخته نامید. ولی یک ساختمان کامل که اسکلت آن از پروفیل‌های سرد نورد شده فولاد گالوانیزه ساخته شده را نباید با ساختمان پیش‌ساخته یا مدولار اشتباه گرفت.

سرعت بالا در اجرای سازه LGS و تکمیل نهایی ساختمان با بهره‌گیری از مصالح خشک و تکنیک‌های نوین موجب می‌شود، ساختمانی که با سازه سبک فولادی طراحی و تولید شده بسیار سریع‌تر از ساختمان‌های معمول سنتی به سرانجام برسد. می‌توان گفت این سرعت عمل در ساخت موجب معادل گیری ساختمان ال جی اس با ساختمان پیش‌ساخته شده است.

چنانچه در بالا نیز اشاره شد هر سازه می‌بایست با توجه به شرایط شکلی و منطقه‌ای خود طراحی و محاسبه شود و نمی‌توان پیش از محاسبات حکم دقیقی در خصوص نحوه رفتار سازه و عملکرد نیروها بر آن داد.

نیروی ناچیز زلزله به دلیل وزن کم ساختمان باعث این پیش‌فرض اشتباه شده است. ولی در طراحی سازه ال جی اس بسیار پیش آمده که نیروی جانبی حاکم نیروی زلزله باشد. این پدیده در اضافه طبقات روی ساختمان‌های چندطبقه، در مناطق با خطر نسبی زیاد و بسیار زیاد، در ساختمان‌هایی که به دلایلی چون استفاده بیشتر از مصالح ماسونری سنگین‌تر از معمول‌اند و غیره بسیار رایج است و حتی در بیشتر این موارد لازم است علاوه بر بادبندهای میان قاب مرسوم در روش نیوزلندی (K شکل ) از بادبندهای تسمه‌ای ضربدری ( X شکل ) نیز برای تأمین نیاز سازه استفاده کنیم.

هزینه تمام‌شده یک ساختمان به پارامترهای زیادی بستگی دارد. سازه به‌خودی‌خود نقش چندانی در این مقوله ایفا نمی‌کند. تنوع در مصالح سفت‌کاری و نازک‌کاری و تأسیسات برقی و مکانیکی نقش بیشتری دارند.

در یادداشت عوامل مؤثر بر قیمت سازه ال جی اس مواردی که هزینه یک ساختمان LGS را کاهش یا افزایش می‌دهند را ذکر کرده‌ایم.

همچنین سرعت ‌بالا در تکمیل یک ساختمان با سازه‌های ال جی اس عاملی مهم در بازگشت سرمایه و صرفه‌جویی در هزینه با صرفه‌جویی در زمان است.

ضمن اینکه با افزایش بی‌رویه قیمت مصالح و افزایش دستمزدها، ساختمانی که تعداد و تنوع متریال بکار رفته برای تکمیل آن کمتر باشد، مصالح آن سبک‌تر و به‌تبع حمل و دستمزد جابجایی کمتری داشته باشد، در شرایط فعلی هزینه تمام‌شده کمتری خواهد داشت.

باید بدانیم سازه یک کالا با مارک و مشخصات معلوم مثل یخچال یا اتومبیل نیست. قیمت یک سازه ال جی اس به مسائل زیادی بستگی دارد که هر سازه را از دیگری متمایز می‌کند. هر مجری، طراح، تولیدکننده سازه‌ای نگاه و روش ویژه خود را به یک پروژه دارد.

عواملی که در قیمت سازه LGS  و مقایسه قیمت شرکت‌های ال جی اس مؤثر است را می‌توان در زیر خلاصه کرد:

• روش تولید: هزینه‌های تولید در ماشین‌آلات گران‌قیمت اتوماتیک و CAD/CAM (نیوزلندی) بیشتر از ماشین‌آلات رول فرمینگ ساده و ارزان‌تر (کانادایی) است. که البته کیفیت و دقت تولید اتوماتیک و اجرای ساده‌تر آن (بند بعدی) این تفاوت قیمت ال جی اس را جبران می‌کند. رجوع شود به ماشین‌آلات تولید
• اجرا و نصب: هزینه‌های مونتاژ و نصب در سیستم نیوزلندی کمتر از روش کانادایی است زیرا هر قطعه از هر پانل در روش اتوماتیک به‌صورت دقیق با سوراخ‌ها و پانچ‌های لازم ساخته و شماره‌گذاری شده است و نصاب آن‌ها را طبق نقشه به‌سرعت مونتاژ می‌کند بدون اینکه نیاز به کنترل لحظه‌به‌لحظه ابعاد و سوراخ‌ها و شکل هندسی پانل بدون کوچک‌ترین خطا داشته باشد.
• جنس ورق: ورق گالوانیزه متریال اصلی تولید سازه است، ورق‌های گالوانیزه ازلحاظ ظاهر بسیار به هم شبیه‌اند. ولی ازنظر پوشش گالوانیزه (کوتینگ)، از نظر مقاومت فولاد پایه، برند و تولیدکننده ورق و درجه کیفی رول/کویل ورق، ازلحاظ قیمت بسیار متنوع‌اند. در مقاله ورق‌ها و مقاطع توضیح داده شده است.
• پیچ و لوازم نصب: پیچ‌ها و اتصالات عامل بسیار مهمی در سازه‌های LGS هستند. ولی متأسفانه به کیفیت و تعداد لازم آن‌ها طبق طراحی آن‌طور که باید اهمیت داده نمی‌شود. شاید به دلیل گرانی شدید پیچ‌های باکیفیت نسبت به انبوه برندهای متعدد چینی و بی‌نام‌ونشان داخل بازار. در خصوص پیچ‌ها در مقاله جزئیات و اتصالات به‌تفصیل شرح داده‌شده است.
• نیروهای مجرب اجرا: به دلیل تازگی روش ال جی اس در ساخت سازه‌ها در کشور، مسئله نیروی کار باتجربه و قابل‌اطمینان گلوگاه اصلی کیفیت نهایی یک سازه است. ممکن است همه پارامترهای سازه LGS (طراحی، تولید، متریال و …) درست و باکیفیت باشند، ولی مادامی‌که نیروی انسانی موردنظر سازه را نشناسد، از نقشه سر درنیاورد و تجربه جامعی نداشته باشد، سازه از کیفیت لازم برخوردار نخواهد بود، زمان سریعی که کارفرما روی آن حساب کرده، طولانی خواهد شد و نا شاقولی، ناگونیایی، نا ترازی و دیگر خصوصیات یک زیرکار نامطلوب مراحل بعدی را دچار ایراد و مشکلات عدیده خواهد کرد.
• پایبندی به زمان: یکی از مزیت‌های اصلی سازه ال جی اس زمان سریع اجرای آن است و کارفرمایی که معمولاً برای بار نخست ریسک تجربه کردن یک روش جدید را به جان می‌خرد، قطعاً توجه ویژه‌ای به زمان‌بندی در پروژه داشته. تأخیری چندروزه در طراحی، تولید و اجرای سازه ال جی اس ممکن است در روش‌های سنتی ناچیز شمرده شود ولی برای سازه‌ای که مثلاً می‌بایست در 20 روز کل این مراحل را طی کند تأخیر به‌ظاهر اندک یک‌هفته‌ای می‌تواند تأثیر فراوانی بر برنامه زمان‌بندی کار داشته باشد. لذا تعهد و خوش‌قولی نکته حائز اهمیتی است.
• حمایت فنی: گرچه سازه‌های سبک فولادی (ال جی اس) ساختار ساده‌ای دارند، ولی به دلیل نوظهور بودن آن‌ها بیشتر کارفرمایان و مهندسان آشنایی کافی با این ساختمان‌ها و نکات ظریف اجرا و تکمیل آن ندارند. (در مقاله مراحل تکمیل سازه ال جی اس توضیحاتی داده‌شده و یک فایل PDF راهنمای جامع برای دانلود موجود است) این وظیفه یک شرکت فروشنده سازه ال جی اس است که پس از فروش و تحویل یک سازه، علی‌رغم اتمام تعهدات فروش خود، همچنان در کنار کارفرما بماند، پرسش‌های او را جواب دهد و راهکارهای مختلف را پیش پای او بگذارد. اینجا تفاوت خرید از تولیدکننده (کارخانه‌دار) پروفیل نورد سرد، با خرید از مجری باسابقه سازه LGS مشخص می‌شود. واضح است کارکنانی که صرفاً در تولید متمرکز هستند، طبیعتاً حوصله، وقت و دانش لازم برای پاسخگویی به مشتری پس از اتمام خرید را ندارند. درحالی‌که مجری ال جی اس، دانش و تجربه کار میدانی متنوع برای این خدمت در دست دارد و می‌تواند تا پایان پروژه همراه و همگام کارفرما باشد.

ایمنی یک ساختمان وابسته به عوامل مختلفی است، همچنین راهکارهای تأمین ایمنی متنوع است و فقط سازه و پوشش آن تعیین‌کننده نیست. به‌عنوان‌مثال یکی از شکننده‌ترین بخشه‌ای یک ساختمان درها و قفل آن‌ها و پنجره و کانال‌ها هستند. کمتر دیده و شنیده می‌شود که دزدی دیوار را سوراخ کرده و وارد شود. البته که دیوار هم باید غیرقابل نفوذ باشد.

برای کاهش شکنندگی و نفوذپذیری جدار بیرونی ساختمان ال جی اس، می‌بایست حساب‌شده و هوشمندانه راهکارهای رایج مهندسی را بکار گرفت. این راهکارها ساده و کم‌هزینه، ولی مؤثرند و می‌توانند به بهره‌بردار اطمینان خاطر کافی در خصوص امنیت خود بدهند.

راهکارهای سخت‌افزاری مانند اجرای نما از مصالح سنتی مانند سنگ و آجر در نیمه پائین دیوار همکف، اجرای لایه اضافی OSB یا فایبر سمنت در زیر نمای خشک، یا حتی استفاده از ورق تخت گالوانیزه یا توری مش فولادی در بخش‌ها و ترازهایی که امکان نفوذ وجود دارد.

راهکارهای نرم‌افزاری مانند روشن نگه‌داشتن چراغ در نما و پیرامون ساختمان، نصب دوربین مداربسته، دزدگیر و غیره نیز می‌تواند امنیت ساختمان را با زحمت کمتری، افزایش دهد.